De risico’s nemen toe; zijn globale supply chains passé?

Geschreven door:

30 juni 2020

In dit explorerend artikel wordt onderzocht op welke wijze een business case kan worden geformuleerd die productie near-shoring vergelijkt met off-shoring en ingaat op de risico’s van single sourcing. Tevens worden de voor- en nadelen hiervan op supply chains besproken.

Een belofte van tijdelijke aard

De economische intrede van China en de zogeheten Aziatische tijgers in de wereldmarkt gedurende de 90’s leidde al snel tot een exodus van productiefaciliteiten uit Europa en de VS naar deze overzeese regio’s, om al dan niet met eigen productiemiddelen mee te profiteren van de zeer attractieve lokale loon- en investeringskosten¹.

Lage shipping en handling costs zorgden er verder voor dat ook de gevolgen voor de logistieke afhandeling van het goederenvervoer positief uitvielen. Met de kledingindustrie voorop werd off-shoring een booming business en spreidde de verzameling gegadigde partijen zich als een olievlek steeds verder uit om in gesprek te komen met een gewillige Aziatische producent. En met reden; al in 2009 overtrof China de productie output van landen als de VS, Duitsland en Japan². Als de concurrentie daarop meelift kun je zelf natuurlijk niet achterblijven.

CHINESE EXPORTS IN Bn USD, 1981-2020 (tradingeconomics.com/china/exports)

Sinds een 5-tal jaren echter tonen de economische ontwikkelingen in met name China een minder florissant beeld³. Loonkosten zijn flink gestegen over de afgelopen jaren en de bevolking verouderd zonder op gelijke voet te vernieuwen wat de druk op de toekomstige loonkostontwikkelingen verder zal opvoeren.

Sinds januari dit jaar is de IMO2020 regulering ingetreden die verdere beperkingen stelt aan de CO2- en zwaveluitstoten in de scheepvaart⁴. Het meest innovatieve element dat rederijen gebruiken om hieraan te voldoen, zogeheten scrubbers, kunnen tegen een investering van meerdere miljoenen euro’s per schip als een add-on op de motoren worden geïnstalleerd⁵. Naast de positieve gevolgen waar dit anti-verontreinigingsmandaat voor is bedoeld, zullen de negatieve gevolgen van dit beleid naar verwachting invloed hebben op de operating costs die via verhoogde vrachttarieven naar de clientèle zullen worden overgeheveld. Verder wordt door deze regeling ook een reductie in vlootcapaciteit verwacht doordat oudere schepen nu versneld uit de vaart zullen worden genomen, en zal de luid-geroepen wens naar groenere en duurzamere havenfaciliteiten ook investeringen mee gaan dragen die aan de rederijen, en dus indirect ook weer hun opdrachtgevers, zullen worden doorberekend⁶. Wat de recente ontwikkelingen in de China – VS handelsrelaties en daaruit volgende prijs-volatiliteit met zich zullen meebrengen moet voor de lange termijn nog blijken, maar gebleken is dat het risico bestaat, en het kan ook de handelsbetrekkingen in de rest van de wereld verstoren.

Naast deze ontwikkelingen, destijds opgezet met de bedoeling om grote hoeveelheden gestandaardiseerde producten te vermarkten, blijkt dat de klant van tegenwoordig terug wil naar op maat gemaakte producten. De kostenopzet van het offshoren is hierop niet berekend met als gevolg dat er inmiddels in sommige gevallen goedkoper in Europa kan worden geproduceerd dan in China⁷.

Single sourcing

Al dan niet samenhangend met het off-shoren ontstond eveneens een grotere nadruk op kostenbeheersing via schaalvergroting in productie, het single-sourcen. De kostenvoordelen vergeleken met multi-sourcing waren aanzienlijk. Dit niet enkel vanwege de lagere productiekosten per eenheid door schaalvergroting maar tevens door de hele optuiging van de supply chain die door vereenvoudiging bij single-sourcing met flink lagere operating costs kan functioneren.

Inmiddels is gebleken dat een over-afhankelijkheid van één leverancier (vaak dus ook nog eens op grote afstand) de overlevingskansen van een bedrijf heftiger kunnen beïnvloeden dan we tot voor kort wilden geloven: de Corona-crisis heeft de negatieve consequenties van het single-sourcen meer dan blootgelegd met het centraliseren van mondkapjesproductie in China. Op gelijke wijze wordt het bestaansrecht van legio organisaties nu aangetast door eenzelfde single-source beslissing die in het verleden verstandig leek.

De wereld ondergaat momenteel een pandemie die misschien is veroorzaakt door een geïnfecteerde vleermuis waarvan iemand dacht dat het er smakelijk uitzag. Ondanks dat de meningen hierover nog verschillen, blijft het feit dat de natuurlijke oorzaak van dit virus buiten de belevingswereld viel van al diegenen die bibliotheken vol hebben geschreven over risico mitigatie in global supply chains. De vraag is dan ook wat voor verdere onbekende risico’s een keten kunnen verstoren. Wat zullen deze boeken verder te zeggen hebben over de op de nu ontwikkelende economische crisis als gevolg van deze pandemie. Hoe gaan we dat met zijn allen mitigeren? Hiervoor bestaan geen draaiboeken en in tegenstelling tot business continuity plans heb ik nog nooit van ‘society continuity plans’ gehoord. Is het heden ten dage wellicht niet wijzer om te kiezen voor verminderde risico’s en meer beheersbaarheid dan onderhavig te zijn aan onbeheersbare en onvoorziene risico’s?

Business case

Het zou inmiddels een bekend gegeven moeten zijn dat door aspecten zoals rijzende loon- en vervoerskosten vanuit Azië, de lange vervoersafstanden en bijbehorende milieuverontreinigen, het gebrek aan controle en ketenzichtbaarheid, het afvangen van de logistieke risico’s en door de verduurzaming van de supply chain, internationaal opererende bedrijven zouden moeten beginnen met nadenken over hun toekomstige sourcing en supply chain strategieën. Deze topics worden nu op scherp gezet door het burning platform dat de Corona crisis heeft laten ontstaan, met daar bovenop ook een niet uit te sluiten mogelijke herhaling ervan in de nabije toekomst. Verder bestaat er een zeer reële kans op een volgend rampscenario als gevolg van global warming⁸.

De gevolgen van de recente tekorten aan medisch-kritische goederen die voor een maatschappij essentieel zijn gebleken, mondkapjes en andere corona-beschermingsmiddelen, hebben ook duidelijk laten zien wat de sociale gevolgen kunnen zijn van éénzijdig kostengefundeerde supply chain beslissingen. Vanwege een dergelijk eenzijdig perspectief bij elke soort supply chain, zal het organisatorisch bestaansrecht steeds vaker door omgevingsrisico’s de wacht worden aangezegd en zullen deze risico’s daarom meer en meer in strategische supply chain overwegingen moeten worden meegenomen.

Een business case die ten grondslag ligt aan het evalueren van deze risico’s zal bovenstaande aspecten moeten kapitaliseren en afzetten tegen de voor- en nadelen dat een alternatief scenario met zich meebrengt. Een tegenwoordig weer veel besproken scenario dat door de eerder besproken redenen aan terrein wint is het nearshoren dan wel reshoren van de productie-units dichter bij de afzetmarkt⁹.

Om meer zicht op deze case te krijgen moeten we ons allereerst realiseren dat we dus te maken hebben met een drieledig probleem, als volgt geformuleerd: hoe kunnen we prijsbewust eenzelfde product dichter bij huis maken en daarnaast over-afhankelijkheid van één leverancier vermijden, terwijl we daarnaast rekening dienen te houden met duurzaamheidsaspecten die nu gelden en/of in de nabije toekomst wellicht gaan spelen of zelfs kunnen worden opgelegd?

Met deze stelling geven we aan niet alleen de doorlooptijden te willen verkorten en de kosten in de hand te houden, of liefst zelfs verlagen, maar tevens de risico’s van single-sourcing op de supply chain willen terugdringen en deze keten ook willen verduurzamen.

Doorlooptijden

Near-shoren betekent dat we doorlooptijden kunnen terugdringen en daarmee een directe impact kunnen genereren op een verbeterde productbeschikbaarheid; responstijden wordt verkort en dit opent de weg naar het kunnen produceren in kleinere seriegroottes wat de supply chain flexibiliteit ten goede komt.

In samenhang met het kunnen terugdringen van transportafstanden en –kosten wordt daarmee direct ingespeeld op grillige, snel-veranderende vraagpatronen van de consument. Incourante voorraden in de (nu nog lange) pijplijn worden voorkomen en hoeven dus ook niet te worden vernietigd om als landfill te eindigen, waarvan de afschrijvingen ook nog eens zwaar doorwegen op het bedrijfsresultaat.

Doorlooptijdverkorting betekent verder dat kapitaal geïnvesteerd in voorraden wordt verlaagd en deze vrijgekomen middelen kunnen worden ingezet voor zaken als productie innovatie of supply chain verduurzaming.

Kostenbeheersing

De off-shoring exodus naar China en omstreken uit de 90’s van de vorige eeuw werd geïnitieerd door sterke dalingen in deep-sea shipping tarieven (10) naast de ontdekking dat Aziatische loonkosten flink lager waren dan in de traditionele productielanden. Nu dat deze kosten voor arbeid de niveaus van Europese en Amerikaanse (rand-)regio’s beginnen te bereiken11 wordt de zoektocht naar nieuwe alternatieven groter.

En gezocht wordt er vooral in andere Aziatische landen zoals Vietnam, Cambodja en de Filipijnen waar, gestimuleerd door nog weer lagere lonen, met name low-cost items vanuit China naartoe worden verhuisd¹². Deze zoektocht zou echter niet alleen moeten zijn beperkt tot een geografisch gebied dat inspeelt op de bedrijfseconomische wensen maar zou de voordelen van productieautomatisering moeten laten meewegen. Near-shoring betekent dan niet alleen een verlaging van zowel transportkosten en arbeidskosten maar heeft dan als verder voordeel dat de afhankelijkheid van de arbeidsmarkt door geautomatiseerde processen tevens een antwoord biedt op de vraag waar personeel nog vandaan te halen is in de krimpende arbeidsmarkt. Aspecten als 3D-printing en robotisering bieden zeer innovatieve en bruikbare productiemogelijkheden.

Wanneer we kijken naar locaties voor kostenbewust en efficiënt near-shoren valt ons Nederlands oog al gauw op landen in Oost-Europa, Zuid-Europa en op Turkije. Voor alle drie deze gebieden geldt dat goederenvervoer binnen Europa een reële optie is qua tijd, afstanden en kosten wanneer afgezet tegen deep-sea shipping, waarbij binnenvaart en spoorvervoer de voorkeur hebben qua kosten en duurzaamheid¹³.

Verdere ketenverduurzamingen, zoals elektrische en waterstof aangedreven trucks of concepten als truck-sharing, zijn in opmars. Een multi-modale vervoersopzet biedt mogelijkheden om zowel kostenbewust als ook duurzaam te kunnen opereren. Voorwaarde voor een dergelijke integratie is echter wel dat ketenzichtbaarheid en goede planningsmogelijkheden aanwezig dienen te zijn in de vorm van gedegen S&OP planningen voor vraag en aanbod afstemming en transportbeheersing voor het opvolgen van leveringen. Dit laatste wordt tegenwoordig meer en meer opgezet in de vorm van control towers.

Pros & Cons

Nearshoring staat sinds 2016 weer in de belangstelling bij grote multinationals als reactie op eerdergenoemde overzeese kostenstijgingen in arbeid en transport, groeiende regionale politieke instabiliteit en ook door de risico’s die kunnen voortkomen uit potentiële handelsoorlogen waar flink met tariefverhogingen wordt gezwaaid. Een McKinsey rapport uit 2018¹⁴ ging destijds al in op nearshoring oplossingen voor de VS in naburige landen als Mexico, Puerto Rico en zelfs Canada. Voor deze organisaties wegen inmiddels de verschillen in loonkosten tussen nearshoring en offshoring tegenwoordig minder zwaar mee dan de strategische vraagstukken die ingaan op hoe men de markt zo goed en efficiënt mogelijk kan bedienen, vrij van verstoringen in de toelevering.

Elementen als risico reductie en Time –to-Market krijgen daarmee een veel grotere rol dan een supply chain die enkel wordt gestuurd op minimale kosten. De dagen van customer brand loyalty zijn voorbij en het belang om de ‘spullen op de schappen’ te hebben liggen weegt nog zwaarder door dan voorheen om te voorkomen dat de gebruiker overstapt naar een alternatief.

Eén van de weinige nadelen in de afwegingen tussen nearshoren en offshoren van productie is het kostenargument dat bij nearshoren mogelijk hoger uit kan vallen. Het zal natuurlijk per geval moeten blijken of een verhoging in loonkosten bij nearshoring deels dan wel volledig kan worden teniet gedaan door verminderde transport- en overslagkosten en importtarieven die bij offshoring spelen; dat zal veelal afhangen van het soort product en de volumes die erbij betrokken zijn.

Offshoring

Nearshoring

Voor

Relatief lage loonkosten

Relatief lage vervoerskosten

Soepele reguleringen/regels/wetten

Lagere transportkosten

Politieke stabiliteit

Verminderde economische risico’s

Agile/responsive supply chain

Focus op duurzaamheid

Culturele overeenkomsten

Zelfde tijdzones

Kortere afstanden

Lagere/geen importheffingen

Minder incourante voorraad

Lagere voorraden per sku

Tegen

Loonkosten onder druk

Transportkosten onder druk

Incourante voorraden

Inflexibele supply chain

Lange afstanden

Global warming risico’s

Minder/geen oog op duurzaamheid

Cultuursverschillen

Hogere voorradniveau’s

Verschil in tijdzones

Economische risico’s

Importheffingen

Geen zicht op 2^e, 3^e echelon leveranciers

Loonkosten

Mogelijk beperkte leverancierspool

Multi-sourcing

Huidige (globale) supply chains zijn tegenwoordig zo goed als mogelijk gestoeld op een totaal aan minimale kosten. Bij de inspanningen om de ketens zo Lean mogelijk in te richten is vaak vergeten om de daarbij behorende risico’s niet of te laag in te schatten. ‘Lean’ in dit verband betekende ook een vergaande leveranciers-rationalisatie, het liefst dus in Azië. De motivaties hiervoor zijn eerder in dit artikel benoemd maar inmiddels heeft Covid-19 laten zien dat over afhankelijkheid van één leverancier nadelige gevolgen heeft voor de bedrijfscontinuïteit en dat een enkel Lean-georiënteerde supply chain niet langer past in de huidige zeitgeist¹⁵. Eerder benoemde referenties geven aan dat meer verstoringen in de toekomst kunnen worden verwacht, ofwel in de vorm van een virusuitbraak of door de consequenties van global warming. Aannemelijk is daarmee dat door het aanhouden van single sourcing de supply chain risico’s alleen maar zullen toenemen. Hetzelfde hebben we eerder al gezien bij het offshoren van productie. Bedrijven zullen zich hiertegen moeten wapenen door hun supply chain veerkrachtiger in te richten. Dit begint bij het aanhouden van een brede leverancierspool voor afname van dezelfde soort producten – het liefst dus ook dichter bij huis dan wel de afzetmarkt. Duidelijk is op voorhand dat deze vorm van sourcing hogere kosten met zich mee zal brengen door een gebrek aan schaalvergroting in productie, door hogere administratieve kosten en fees per product, door een versnippering van transportstromen en door het onderhouden van IT- en communicatiemiddelen met meerdere leveranciers, bijvoorbeeld bij de toepassing van S&OP processen. Het resultaat is echter wel dat het bestaansrecht van de organisatie niet op fundamentele wijze wordt aangetast omdat de risico’s daartoe zijn teruggedrongen.

Verduurzaming

Met regelmaat wordt in de media bericht over bedrijven die flink aan de bal moeten als het gaat om verduurzaming van hun handelswijzen en daarmee hun supply chains. Organisaties zouden (meer) aandacht moeten schenken aan zaken als het terugdringen van klimaatverandering, aan ethisch sourcen, aan CO2 uitstootvermindering, aan weten waar je producten vandaan komen en geen kinder- of dwangarbeid te tolereren, aan wellicht geen zaken moeten doen in of met landen die er autoritaire perspectieven op nahouden voor wat betreft zelfs de meest basale mensenrechten. Sommige bedrijven nemen dit inmiddels vrijwillig mee in hun organisatie-filosofieën, anderen geven hieraan pas gehoor wanneer ze daartoe worden gedwongen. Beide zienswijzen beslaan gezamenlijk maar een beperkt deel van het antwoord op hoe we de wereld moeten verduurzamen om zodoende global warming te bestrijden. Het grotere deel ligt bij ons, de consument, zelf¹⁷.

Aanhoudend consumentisme en onze gemeenschappelijke drang naar steeds meer voor steeds minder heeft over de afgelopen decennia in een flink aantal industrieën geleid tot een run naar de bodem van de afgrond waar tegen zo laag mogelijke kosten kan worden geproduceerd om marktaandeel zeker te kunnen stellen. Een bedrijf is echter niks zonder een afnemer, en als deze laatste ervoor kiest om zijn geld uit te geven waar verduurzaming ertoe doet, zullen bedrijven deze paden naar meer omzet en marktaandeel volgen, ook waar dit gevolgen heeft voor hun supply chain strategieën.

Wat verduurzaming verder in de weg staat zijn de internationale politieke belangen en globale verstrengelingen die China erop nahoudt. Beijing’s ambities duiden vrij transparant op een Chinese rol in de wereld die minstens op gelijke voet staat aan wat Amerika en Rusland zich zouden willen toeschrijven. Via grootschalige investeringen in infrastructuur strekt de Chinese politieke en economische invloed zich inmiddels uit over flinke delen van Afrika en Centraal Azië (Belt and Road Initiative) en is inmiddels ook de Europese buitengrens bereikt¹⁶. Alhoewel flinke stappen zijn genomen in het terugdringen van milieuverontreiningen en armoedebestrijding, laat het Chinese track-record voor binnenlandse verduurzaming nog veel te wensen over op vlakken zoals mensenrechten, ethiek en corruptie in zakenrelaties, werkomstandigheden voor arbeiders en milieumanagement¹⁸, en de vraag is daarom gerechtvaardigd in hoeverre duurzaamheidsoverwegingen mee zullen worden genomen in het uitwerken van deze internationale invloeden^(*).

(*) Overige grootmachten scoren hierin bepaald niet beter.

Intrinsiek gestuurd en extrinsiek gemotiveerd

Met het oog op een toekomstige Covid-19 herhaling en verwachte ongeregeldheden als gevolg van klimaatverandering, zullen bedrijven die hun supply chain risico’s in willen perken ervoor kiezen om dichter bij de afzetmarkt te produceren.

Globale supply chains zullen daarmee een transitie doormaken naar regionaal geörienteerde supply chains die enerzijds mogelijk meer kosten met zich meebrengen maar anderzijds grote flexibiliteit en meer zekerheid van organisationeel bestaansrecht bieden. Wanneer daarnaast het gezond verstand de overhand blijft houden, zullen bedrijven meer aandacht gaan besteden om dichter bij huis multi- of dual-sourced te produceren om zodoende productbeschikbaarheid verder te kunnen garanderen.

Door deze intrinsiek gestuurde veranderingen worden supply chains veerkrachtiger dan in het geval van een global supply chain die aan de andere kant van de wereld sourced waardoor supply chain risico’s juist worden vergroot.

Consumenten spreken meer en meer hun voorkeur uit over het soort product dat men aan wil schaffen en over hoe (en waar) dat is geproduceerd. Gedreven door deze extrinsieke motivatie zullen bedrijven sneller opteren om op deze vraagveranderingen te reageren.

In voorgaande afwegingen zal vervolgens ook de impact van de vierde industriële revolutie dienen te worden meegenomen; als ’s-werelds productie in de toekomst door robots zal worden geproduceerd, wordt een aspect als loonkosten veel minder relevant en zal de keuze voor productielocatie meer worden bepaald door factoren als investeringsklimaat, milieu- en distributiekosten en proximity-to-market elementen.

De uitlijning van een business case zou al deze aspecten in risico-beschrijving, automatisering en veranderend consumentengedrag moeten blootleggen en terug herleiden naar financiële maatstaven om zodoende de economische zin, misschien zelfs wel noodzaak, van nearshoren en multi-sourcen naar boven te halen.