Zeevaart krijgt nu ook CO2-beprijzing! Wat betekent dit voor verladers?

Recent zijn leiders van EU-landen tot een (voorlopig) akkoord gekomen om de schadelijke uitstoot van transportschepen aan banden te leggen. Vanaf 1 januari 2024 moet scheepvaartbedrijven belasting over hun CO2-emissies gaan betalen. Dit geldt voor vaarbewegingen binnen de EU maar ook voor schepen die vanuit andere werelddelen de EU binnenkomen. In het begin is deze CO2-beprijzing nog beperkt – zodat bedrijven de tijd krijgen om hun vaartuigen te verduurzamen – maar daarna zal de financiële druk gestaag worden opgevoerd. Dit is ook hard nodig aangezien de meeste schepen op zeer vervuilende stookolie varen (heavy fuel oil oftewel HFO). Jaarlijks wordt in de scheepvaart 833 miljoen ton CO2 de atmosfeer in geblazen, goed voor 3% van de totale wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. In het Klimaatakkoord is als doel gesteld dat dit in 2050 tot nul moet zijn teruggebracht dus worden er harde maatregelen getroffen.

Emissierechten kopen

De recent aangekondigde maatregel bestaan eruit dat rederijen straks worden verplicht om emissierechten te gaan kopen op het Europese emissiehandelssysteem ETS. Met 1 emissierecht mogen ze 1 ton koolstofdioxide (C02) uitstoten, waar ook streng op wordt gecontroleerd. Het ETS-systeem richt zich nu nog puur op CO2 maar zal later ook worden toegepast op andere schadelijke stoffen zoals methaan en stikstof. Andere sectoren, die nog vervuilender zijn, zoals de energiesector, de staalindustrie en de chemie, zitten al langer op dit systeem . Om bedrijven te bewegen hun productie en transport te verduurzamen wordt het totaal aantal emissierechten telkens wat omlaag geschroefd. De prijs komt tot stand op basis van vraag en aanbod, en gaat daardoor omhoog.

Producten worden duurder

De maritieme sector kan dus aan de bak, maar wat zijn de consequenties voor andere sectoren? Die vraag is op meerdere niveaus te beantwoorden. Allereerst is het duidelijk dat het beprijzen van scheepvaart-emissies grote impact op internationale goederenstromen gaat hebben. Containertransport over zee is immers de ruggengraat van de wereldhandel en als het transport tussen China en Europa opeens flink duurder wordt, zullen we dat allemaal merken. Rederijen gaan waarschijnlijk een  CO2-toeslag of “carbon surcharge” op hun containerprijs berekenen waardoor verladers hun kosten zien stijgen en dit zullen doorberekenen aan hun klant. Uiteindelijk zullen wij als consument meer gaan betalen voor producten die op grote afstand van Europa worden geproduceerd.

Pak je verantwoordelijkheid

Maar wat is nu precies de impact op verladers? En vooral: hoe kunnen deze zich hier tegen wapenen? Hier zijn verschillende tips voor te geven. Laat we beginnen met de vaststelling dat deze maatregel volledig past in de trend die al veel langer gaande is: bedrijven moeten verduurzamen! Terecht worden productie- en handelsbedrijven verantwoordelijk gehouden voor de milieuschade die ze berokken binnen hun supply chain. Een belangrijke maatregel die de EU al eerder heeft genomen is de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) die stelt dat grote bedrijven vanaf 2025 een duurzaamheid rapportage over het voorgaande jaar moeten opstellen. Dit gaat dus over 2024. Een onderdeel van deze  verplichting is het rapporteren van  de integrale CO2-emissies, waarover, volgens aankondiging van de EU vanaf 2025 ook belasting geheven gaat worden.

De eerste, meest fundamentele tip is dan ook: pak als verlader je verantwoordelijkheid en ga in gesprek met je transportpartners. Hoe gaan jullie samen de keten verduurzamen? Dring er bij je rederij op aan in schone brandstof te gaan investeren. Maak indien mogelijk als verlader de keuze om zeevracht te boeken met rederijen die al investeren in CO2-reductie, bijvoorbeeld door het toepassen van schonere brandstoffen zoals bijvoorbeeld Bio-LNG.

Overweeg ook nearshoring

Een tweede stap die je als verlader kunt zetten is onderzoeken of er schonere alternatieven zijn voor zeetransport. Is vervoer per trein binnen Europa misschien een optie? Voor ieder internationaal opererend bedrijf is het een must om systematisch meerdere scenario’s met verschillende transportmodaliteiten door te rekenen. Dat is niet alleen op het vlak van duurzaamheid verstandig maar ook op het vlak van kostenbeheersing en risico management. De vraag die hier ook bij hoort is: wegen die hoge transportkosten überhaupt nog wel op tegen de inkoopprijs die je in een land betaald? Als de containerprijs van overzees transport in prijs verdubbelt, is het dan nog wel kostenefficiënt om goederen in China, Indonesië of Vietnam te laten produceren? Deze trend is al ingezet afgelopen jaar als gevolg van de hoge container tarieven. Wellicht wordt nearshoring, bijvoorbeeld inkopen in  Oost-of Zuid Europa dan wel een veel betere optie.

Het begint met data

Het zijn logistieke dilemma’s die je alleen kunt beantwoorden als je over informatie beschikt. Wat nodig is zijn data, data en nog eens data. De allerbelangrijkste tip aan verladers is om hier zo snel mogelijk mee aan de slag te gaan. Zorg er voor dat je je eigen emissie-administratie op orde hebt en dat je inzicht krijgt in de uitstoot van je transportpartners. Welke afstanden rijden of varen ze nu precies voor jou? Welke gewichten worden vervoerd? Welke brandstof wordt gebruikt? Wordt er al intermodaal transport ingezet ? Je weet dat je in de toekomst CO2-heffingen gaat betalen en als je niks meet kun je ook niet rapporteren aan klanten en de overheid. In dat geval kan het zijn dat de fiscus straks voor jouw bedrijf gaat bepalen wat je moet betalen, op basis van gemiddelde rekennormen, en dan weet je één ding: dan betaal je vaak teveel. Bovendien, als je niets meet kun je ook geen goede verbetermaatregelen nemen om je supply chain te verduurzamen. Een goede CO2-rapportagetool is hierbij onontbeerlijk.

De  recente aankondiging voor de scheepvaart laat nog maar eens zien dat de duurzaamheidstrein nu echt in volle gang is. Sta je nog te twijfelen, dan is dit het moment om erop te springen. Laat je niet verrassen, blijf in de lead, verzamel zoveel mogelijk data en neem de juiste verbetermaatregelen

Wil je hier meer over weten? Neem dan gerust contact op met Peter Jasperse. Hij deelt graag zijn expertise en kan je helpen.